Y Prosiect Coed Ynn – Clwydian Range and Dee Valley National Landscape

IC50Yi1ncmlkLC50Yi1ncmlkPi5ibG9jay1lZGl0b3ItaW5uZXItYmxvY2tzPi5ibG9jay1lZGl0b3ItYmxvY2stbGlzdF9fbGF5b3V0e2Rpc3BsYXk6Z3JpZDtncmlkLXJvdy1nYXA6MjVweDtncmlkLWNvbHVtbi1nYXA6MjVweH0udGItZ3JpZC1pdGVte2JhY2tncm91bmQ6I2QzOGEwMztwYWRkaW5nOjMwcHh9LnRiLWdyaWQtY29sdW1ue2ZsZXgtd3JhcDp3cmFwfS50Yi1ncmlkLWNvbHVtbj4qe3dpZHRoOjEwMCV9LnRiLWdyaWQtY29sdW1uLnRiLWdyaWQtYWxpZ24tdG9we3dpZHRoOjEwMCU7ZGlzcGxheTpmbGV4O2FsaWduLWNvbnRlbnQ6ZmxleC1zdGFydH0udGItZ3JpZC1jb2x1bW4udGItZ3JpZC1hbGlnbi1jZW50ZXJ7d2lkdGg6MTAwJTtkaXNwbGF5OmZsZXg7YWxpZ24tY29udGVudDpjZW50ZXJ9LnRiLWdyaWQtY29sdW1uLnRiLWdyaWQtYWxpZ24tYm90dG9te3dpZHRoOjEwMCU7ZGlzcGxheTpmbGV4O2FsaWduLWNvbnRlbnQ6ZmxleC1lbmR9IC53cC1ibG9jay10b29sc2V0LWJsb2Nrcy1ncmlkLnRiLWdyaWRbZGF0YS10b29sc2V0LWJsb2Nrcy1ncmlkPSI3N2FkZjkxNjI0OWM0ZjNjZGJkYjM0ZjM5YjZmODQwMSJdIHsgbWFyZ2luLWJvdHRvbTogMy43NmVtO2dyaWQtdGVtcGxhdGUtY29sdW1uczogbWlubWF4KDAsIDAuMTRmcikgbWlubWF4KDAsIDAuNzE1ZnIpIG1pbm1heCgwLCAwLjE0NWZyKTtncmlkLWF1dG8tZmxvdzogcm93IH0gLndwLWJsb2NrLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQudGItZ3JpZFtkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQ9Ijc3YWRmOTE2MjQ5YzRmM2NkYmRiMzRmMzliNmY4NDAxIl0gPiAudGItZ3JpZC1jb2x1bW46bnRoLW9mLXR5cGUoM24gKyAxKSB7IGdyaWQtY29sdW1uOiAxIH0gLndwLWJsb2NrLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQudGItZ3JpZFtkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQ9Ijc3YWRmOTE2MjQ5YzRmM2NkYmRiMzRmMzliNmY4NDAxIl0gPiAudGItZ3JpZC1jb2x1bW46bnRoLW9mLXR5cGUoM24gKyAyKSB7IGdyaWQtY29sdW1uOiAyIH0gLndwLWJsb2NrLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQudGItZ3JpZFtkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQ9Ijc3YWRmOTE2MjQ5YzRmM2NkYmRiMzRmMzliNmY4NDAxIl0gPiAudGItZ3JpZC1jb2x1bW46bnRoLW9mLXR5cGUoM24gKyAzKSB7IGdyaWQtY29sdW1uOiAzIH0gLndwLWJsb2NrLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQtY29sdW1uLnRiLWdyaWQtY29sdW1uW2RhdGEtdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZC1jb2x1bW49ImFjMmEzY2UxZjQ4ODA0NDQ3MjI3YmVhOGQ4ZGU2YjgxIl0geyBkaXNwbGF5OiBmbGV4OyB9IC50Yi1maWVsZFtkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWZpZWxkPSJjODIxNDdmMzBhMzk4NDlhZjJkYTNlYTJmMjViMmZkNiJdIHsgZm9udC1zaXplOiAyMHB4O2xpbmUtaGVpZ2h0OiAxLjZlbTsgfSAgLndwLWJsb2NrLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQtY29sdW1uLnRiLWdyaWQtY29sdW1uW2RhdGEtdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZC1jb2x1bW49IjMwMzRmYmU4ODZjMTEwNTRlOTViNDZiMDlkM2U0MTEyIl0geyBkaXNwbGF5OiBmbGV4OyB9IC50Yi1maWVsZFtkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWZpZWxkPSJhOTllZGI2ZDU0Njc0MDFmM2QyMjQ2MzFlYjQwN2MwNyJdIHsgZm9udC1zaXplOiAzMHB4O2xpbmUtaGVpZ2h0OiAxLjZlbTsgfSAgQG1lZGlhIG9ubHkgc2NyZWVuIGFuZCAobWF4LXdpZHRoOiA3ODFweCkgeyAgLnRiLWdyaWQsLnRiLWdyaWQ+LmJsb2NrLWVkaXRvci1pbm5lci1ibG9ja3M+LmJsb2NrLWVkaXRvci1ibG9jay1saXN0X19sYXlvdXR7ZGlzcGxheTpncmlkO2dyaWQtcm93LWdhcDoyNXB4O2dyaWQtY29sdW1uLWdhcDoyNXB4fS50Yi1ncmlkLWl0ZW17YmFja2dyb3VuZDojZDM4YTAzO3BhZGRpbmc6MzBweH0udGItZ3JpZC1jb2x1bW57ZmxleC13cmFwOndyYXB9LnRiLWdyaWQtY29sdW1uPip7d2lkdGg6MTAwJX0udGItZ3JpZC1jb2x1bW4udGItZ3JpZC1hbGlnbi10b3B7d2lkdGg6MTAwJTtkaXNwbGF5OmZsZXg7YWxpZ24tY29udGVudDpmbGV4LXN0YXJ0fS50Yi1ncmlkLWNvbHVtbi50Yi1ncmlkLWFsaWduLWNlbnRlcnt3aWR0aDoxMDAlO2Rpc3BsYXk6ZmxleDthbGlnbi1jb250ZW50OmNlbnRlcn0udGItZ3JpZC1jb2x1bW4udGItZ3JpZC1hbGlnbi1ib3R0b217d2lkdGg6MTAwJTtkaXNwbGF5OmZsZXg7YWxpZ24tY29udGVudDpmbGV4LWVuZH0gLndwLWJsb2NrLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQudGItZ3JpZFtkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQ9Ijc3YWRmOTE2MjQ5YzRmM2NkYmRiMzRmMzliNmY4NDAxIl0geyBncmlkLXRlbXBsYXRlLWNvbHVtbnM6IG1pbm1heCgwLCAwLjMzMzNmcikgbWlubWF4KDAsIDAuMzMzM2ZyKSBtaW5tYXgoMCwgMC4zMzMzZnIpO2dyaWQtYXV0by1mbG93OiByb3cgfSAud3AtYmxvY2stdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZC50Yi1ncmlkW2RhdGEtdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZD0iNzdhZGY5MTYyNDljNGYzY2RiZGIzNGYzOWI2Zjg0MDEiXSA+IC50Yi1ncmlkLWNvbHVtbjpudGgtb2YtdHlwZSgzbiArIDEpIHsgZ3JpZC1jb2x1bW46IDEgfSAud3AtYmxvY2stdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZC50Yi1ncmlkW2RhdGEtdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZD0iNzdhZGY5MTYyNDljNGYzY2RiZGIzNGYzOWI2Zjg0MDEiXSA+IC50Yi1ncmlkLWNvbHVtbjpudGgtb2YtdHlwZSgzbiArIDIpIHsgZ3JpZC1jb2x1bW46IDIgfSAud3AtYmxvY2stdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZC50Yi1ncmlkW2RhdGEtdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZD0iNzdhZGY5MTYyNDljNGYzY2RiZGIzNGYzOWI2Zjg0MDEiXSA+IC50Yi1ncmlkLWNvbHVtbjpudGgtb2YtdHlwZSgzbiArIDMpIHsgZ3JpZC1jb2x1bW46IDMgfSAud3AtYmxvY2stdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZC1jb2x1bW4udGItZ3JpZC1jb2x1bW5bZGF0YS10b29sc2V0LWJsb2Nrcy1ncmlkLWNvbHVtbj0iYWMyYTNjZTFmNDg4MDQ0NDcyMjdiZWE4ZDhkZTZiODEiXSB7IGRpc3BsYXk6IGZsZXg7IH0gIC53cC1ibG9jay10b29sc2V0LWJsb2Nrcy1ncmlkLWNvbHVtbi50Yi1ncmlkLWNvbHVtbltkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQtY29sdW1uPSIzMDM0ZmJlODg2YzExMDU0ZTk1YjQ2YjA5ZDNlNDExMiJdIHsgZGlzcGxheTogZmxleDsgfSAgIH0gQG1lZGlhIG9ubHkgc2NyZWVuIGFuZCAobWF4LXdpZHRoOiA1OTlweCkgeyAgLnRiLWdyaWQsLnRiLWdyaWQ+LmJsb2NrLWVkaXRvci1pbm5lci1ibG9ja3M+LmJsb2NrLWVkaXRvci1ibG9jay1saXN0X19sYXlvdXR7ZGlzcGxheTpncmlkO2dyaWQtcm93LWdhcDoyNXB4O2dyaWQtY29sdW1uLWdhcDoyNXB4fS50Yi1ncmlkLWl0ZW17YmFja2dyb3VuZDojZDM4YTAzO3BhZGRpbmc6MzBweH0udGItZ3JpZC1jb2x1bW57ZmxleC13cmFwOndyYXB9LnRiLWdyaWQtY29sdW1uPip7d2lkdGg6MTAwJX0udGItZ3JpZC1jb2x1bW4udGItZ3JpZC1hbGlnbi10b3B7d2lkdGg6MTAwJTtkaXNwbGF5OmZsZXg7YWxpZ24tY29udGVudDpmbGV4LXN0YXJ0fS50Yi1ncmlkLWNvbHVtbi50Yi1ncmlkLWFsaWduLWNlbnRlcnt3aWR0aDoxMDAlO2Rpc3BsYXk6ZmxleDthbGlnbi1jb250ZW50OmNlbnRlcn0udGItZ3JpZC1jb2x1bW4udGItZ3JpZC1hbGlnbi1ib3R0b217d2lkdGg6MTAwJTtkaXNwbGF5OmZsZXg7YWxpZ24tY29udGVudDpmbGV4LWVuZH0gLndwLWJsb2NrLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQudGItZ3JpZFtkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQ9Ijc3YWRmOTE2MjQ5YzRmM2NkYmRiMzRmMzliNmY4NDAxIl0geyBncmlkLXRlbXBsYXRlLWNvbHVtbnM6IG1pbm1heCgwLCAxZnIpO2dyaWQtYXV0by1mbG93OiByb3cgfSAud3AtYmxvY2stdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZC50Yi1ncmlkW2RhdGEtdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZD0iNzdhZGY5MTYyNDljNGYzY2RiZGIzNGYzOWI2Zjg0MDEiXSAgPiAudGItZ3JpZC1jb2x1bW46bnRoLW9mLXR5cGUoMW4rMSkgeyBncmlkLWNvbHVtbjogMSB9IC53cC1ibG9jay10b29sc2V0LWJsb2Nrcy1ncmlkLWNvbHVtbi50Yi1ncmlkLWNvbHVtbltkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQtY29sdW1uPSJhYzJhM2NlMWY0ODgwNDQ0NzIyN2JlYThkOGRlNmI4MSJdIHsgZGlzcGxheTogZmxleDsgfSAgLndwLWJsb2NrLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWdyaWQtY29sdW1uLnRiLWdyaWQtY29sdW1uW2RhdGEtdG9vbHNldC1ibG9ja3MtZ3JpZC1jb2x1bW49IjMwMzRmYmU4ODZjMTEwNTRlOTViNDZiMDlkM2U0MTEyIl0geyBkaXNwbGF5OiBmbGV4OyB9ICAgfSA=

Coed Ynn yw’r 3edd coeden fwyaf cyffredin yn y DU. Mae dros 1000 o rywogaethau yn gysylltiedig â choed ynn, gyda 45 ohonynt wedi’u “rhwymo”, sy’n golygu eu bod yn ddibynnol ar Goed Ynn i oroesi. Mae Parc Gwledig Loggerheads wedi’i ddynodi fel Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig ac Ardal Gadwraeth Arbennig oherwydd y coetir llawn Coed Ynn sydd yma.

Mae Clefyd Coed Ynn yn glefyd ffwngaidd sy’n effeithio ar Goed Ynn ac fe ddaeth y clefyd i’r DU o Ogledd-ddwyrain Asia. Cafodd ei gofnodi gyntaf yn y DU yn 2012. Ers iddo gyrraedd y DU mae wedi bod yn symud i gyfeiriad gogleddol yn raddol gyda’r achos cyntaf wedi’i gofnodi yn Sir Ddinbych yn 2016.

Nid yw’r clefyd yn cael fawr o effaith ar Goed Ynn Manshwraidd na Choed Ynn Tsiena sydd wedi datblygu ochr yn ochr â’r clefyd yn ei ardal frodorol. Ond, nid oes gan Goed Ynn Ewropeaidd unrhyw amddiffyniad naturiol a disgwylir i’r clefyd ladd oddeutu 80% o’r Coed Ynn yn y DU. Fe fydd hyn yn cael effaith enfawr ar y dirwedd a’r ecosystem yn yr ardal.

Mae’r clefyd yn achosi i’r coed farw’n araf o frig y canghennau, gan arwain at golli dail yn y canopi. Mae’r dail yn gwywo a throi’n ddu, ac mae niwed i’w weld ar y rhisgl. Mae’r goeden yn ceisio goresgyn hyn drwy gynhyrchu egin newydd o flaguryn y dail ar y prif ganghennau – gelwir hyn yn dwf epicormig. Yn y pen draw mae’r clefyd yn rhwystro system gludo dŵr y coed gan arwain at farwolaeth y goeden.

Yn anffodus, mae Clefyd Coed Ynn wedi cael effaith sylweddol ar y coetir ym Mharc Gwledig Loggerheads ac ar hyd Dyffryn Alun. Mae’r dyffryn serth a gwlyb yn darparu amodau perffaith er mwyn lledaenu sborau ffwngaidd.

Rydym yn monitro lledaeniad y clefyd yn y coed sy’n cael ei nodi drwy golled y canopi pan fo’r coed yn eu dail. Pan fydd y coed wedi colli dros 50% o’u canopi, bernir eu bod yn anniogel. Pan fydd coed wedi’u lleoli wrth ymyl llwybrau, ffyrdd, llinellau pŵer neu ger eiddo mae’n rhaid eu torri am resymau diogelwch. Ond, os yw’r coed yng nghanol ardal o goetir gallwn eu gadael i farw a phydru’n naturiol. Mae coed marw sy’n dal i sefyll yn gynefin pwysig iawn ar gyfer pryfed ac anifeiliaid di-asgwrn-cefn eraill ac rydym yn ceisio cadw cymaint ag sy’n bosibl o safbwynt diogelwch.

Mae lledaeniad y clefyd wedi bod yn gyflym iawn dros y blynyddoedd diwethaf ac rydym yn blaenoriaethu’r coed sydd angen eu torri am resymau diogelwch. Mae hyn yn waith sylweddol ar draws y parc ac mae angen cydweithio agos rhwng Cyngor Sir Ddinbych a Sir y Fflint, staff y dirwedd genedlaethol a Chyfoeth Naturiol Cymru.

Y gobaith yw y bydd rhai o’r coed yn y parc yn dangos rhywfaint o wydnwch naturiol i’r clefyd. Yn debyg i ledaeniad Clefyd Llwyfen yr Isalmaen yn y 1970au fe fydd yn cael effaith enfawr ar ein tirwedd arbennig, ond, fe fydd bywyd yn addasu, ac mae’n debyg y bydd coed eraill yn gwneud defnydd da o’r cynnydd mewn golau a gofod a geir drwy golli ein coed ynn hyfryd.